Geri Dönüşüm

Geri dönüşüm, kullanımını tamamlamış malzemeleri yeni malzemelere veya nesnelere dönüştürme işlemidir. Yeni hammadde toplama ihtiyacını azaltan, enerji tasarrufu sağlayan, tüketim sonrası atık ve artık malzemelerin değerlendirilmesini ve yeniden üretilmesini sağlayarak çevresel kirliliği azaltan bir dönüşüm işlemidir. 
Her malzeme geri dönüştürülmeye uygun olmayabilir, özellikle birden fazla bileşeni olan, karışım malzemeler olarak nitelendirilen kompozit malzemeleri geri dönüştürmek şu an için kısmen mümkündür. Geri dönüştürülebilir malzemeler ayrıştırılmak ve temizlenmek üzere bir geri kazanım tesisine gönderildikten sonra üretimde kullanılabilecek malzemelere dönüştürülür. 

Tekstil ve moda alanında yapılan geri dönüşüm, lif, iplik veya kumaşın geri kazanılması işlemidir. Geri dönüştürülebilen tekstiller arasında pamuk ve polyester önde gelmektedir.  Bununla beraber benzer lif özellikleri taşıyan malzemelerde de farklı bir geri dönüşüm işlemi gerçekleştirilmektedir; örneğin plastik şişeler geri dönüştürülerek polyester kumaş elde edilebilmektedir. 

Tekstillerin geri dönüşümü, geri dönüştürülen bütün malzemeler arasında yüzde birlik bir dilimi kapsadığı için, sürdürülebilirlik açısından tartışmalı bir konu olarak görülmektedir. Tekstillerde birden fazla lif kullanılması geri dönüşümü oldukça zor kılmaktadır. Örneğin pamuk, polyester ve elastan karışımlı bir kumaş geri dönüştürülmeye uygun değildir, çünkü kimyasal işlemlerle bu bileşenler ayrılamamakta, nihayetinde saf ve tek tür bir lif elde edilememektedir. 

Diğer bir sorun da geri dönüşümün çevresel kirliliği yine de devam ettiriyor olmasıdır. Örneğin pet şişeden geri dönüştürülerek ortaya çıkan polyester kumaşların üretim ve kullanım sürecinde bileşimindeki sağlığa zararlı toksik malzemeleri de hayatımıza yaklaştırıyor, mikroplastik ve mikrofiberleri sulara karıştırıyor oluyoruz.
Bkz. Alt Dönüşüm, Artık, Beşikten Beşiğe, Değer, Döngüsellik, Ekolojik Moda, Üst Dönüşüm, Yeniden Kullanım.

Kaynak:

  • Blackburn, R. (Ed.). (2009). Sustainable textiles: Life cycle and environmental impact. Elsevier.

  • Fletcher, K. (2010). Slow fashion: An invitation for systems change. Fashion Practice, 2(2), 259-265.

  • Fletcher, K. (2013). Sustainable fashion and textiles: Design journeys. Routledge.

  • Fletcher, K., ve Grose, L. (2012). Fashion & Sustainability: Design for change. Laurence King Publishing.

  • Gürcüm, B. H. (2013). Tekstil malzeme bilgisi. Kerasus Kitap.

  • Gwilt, A. (2020). A Practical Guide to Sustainable Fashion. Bloomsbury Publishing.

  • Gwilt, A., ve Rissanen, T. (Ed.). (2012). Shaping Sustainable Fashion: Changing the way we make and use clothes. Routledge.

  • Hole, G., ve Hole, A. S. (2020). Improving recycling of textiles based on lessons from policies for other recyclable materials: A minireview. Sustainable Production and Consumption, 23, 42-51.

  • Houck, M. M. (Ed.). (2009). Identification of textile fibers. Woodhead Publishing Limited.

  • McDonough, W. ve Braungart, M. (2002). Cradle to cradle: Remaking the way we make things. North Point Press.

  • McDonough, W. ve Braungart, M. (2013). The Upcycle: Beyond sustainability-Designing for abundance. North Point Press.

  • Needles, H. L. (1986). Textile fibers, dyes, finishes and processes: a concise guide. Noyes.