Sürdürülebilir Moda

Sürdürülebilir moda, moda endüstrisinde sosyal adaleti, çevresel ve ekonomik bütünlüğü birlikte ele alan bir anlayıştır. Mevcut moda sistemindeki üretim-tüketim-atık/artık olarak nitelendirilen akışı ve bu sistemde gerçekleşen ekonomik, çevresel ve sosyolojik tahribatları değiştirmeyi hedeflemektedir. Sürdürülebilir moda, kullanıcılar, üreticiler ve toplulukların esenliğini, yeryüzünün ve ekosistemin dengesini gözeten bütüncül bir moda hareketidir. 

Moda ve tekstil sektörü, hammadde üretiminden başlayarak ürün ve artık/atık madde haline gelene kadar yeryüzünü birçok açıdan tehdit etmektedir. Lif ve kumaş üretimi için çeşitli tehlikeli kimyasalların ve petrokimyasalların kullanımı, üretim, kullanım ve tüketim aşamasında ortaya çıkan karbon salınımı, sorumsuzca kullanılan su ve enerji, fabrika atıkları ve çöp arazilerindeki devasa tekstil atıklarının hepsi yeryüzünde iz bırakan çevresel etkiler açısından ele alınmaktadır (Gwilt, 2020). Bu atıklara ve doğa sömürüsüne maruz kalan topluluklar ve ekonomik anlamda yaşamsal ihtiyaçlarını devam ettirme konusunda yetersiz kalan tekstil işçilerinin maruz kaldığı adaletsiz koşullarla birlikte, bahsi geçen tüm sorunlar, sürdürülebilir bir yaşamı tehdit etmektedir.

Moda, yapısı itibariyle hızlı, değişken ve sezonluk beğenileri oluştururken, sürdürülebilir moda kavramı tüketim çılgınlığına karşı gelmeyi, daha az tüketimi ve sosyal adaleti sağlayan üretimi kapsayan bir moda anlayışına sahiptir. Modanın sürekli kendini güncel tutması, sürekli değişimi gereklilik olarak görmesi ve hızlı modanın yarattığı sonuçlar nedeniyle, çoğu zaman bu terim oldukça çelişkili görülmektedir. Çünkü modanın kendisi değişken ve kısa ömürlü, tek kullanımlık giysiler olarak algılanır. Modanın kendisi, yeniyi arzulattığı için çoğu insanın "sürdürülebilir moda" denen şeyin var olamayacağını düşünmesinin nedenlerinden biri budur. Ayrıca, çoğu zaman sürdürülebilir moda, çevre sağlığıyla ilgili daha iyi ve verimli uygulamalara işaret ederken, bu türdeki ürünlere sosyal ve ekonomik sebeplerden çok az insanın erişebilmesi bir başka sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir moda konularına ilişkin araştırmalar, son yıllarda eleştirel bir yaklaşımı benimseyerek, kapitalizmin yarattığı sorunlarla beraber hem doğal kaynakların hem de insan kaynaklarının sömürüsünü ele almaya başlamıştır.

Bkz. Ekolojik Moda, Etik Moda, Adil Ticaret, Sürdürülebilirlik, Yavaş Moda.

Kaynak:

  • Blackburn, R. (Ed.). (2009). Sustainable textiles: Life cycle and environmental impact. Elsevier.

  • Gwilt, A. (2020). A practical guide to sustainable fashion. Bloomsbury Publishing.

  • Gwilt, A., ve Rissanen, T. (Ed.). (2012). Shaping sustainable fashion: changing the way we make and use clothes. Routledge.

  • Fletcher, K. (2010). Slow fashion: An invitation for systems change. Fashion Practice, 2(2), 259-265.

  • Fletcher, K. (2013). Sustainable fashion and textiles: Design journeys. Routledge.

  • Fletcher, K., ve Grose, L. (2012). Fashion & Sustainability: Design for change. Laurence King Publishing.